Οι γενικοί έλεγχοι υγείας είναι κοινά στοιχεία της υγειονομικής περίθαλψης σε ορισμένες χώρες. Στοχεύουν στην ανίχνευση ασθενειών και παραγόντων κινδύνου με σκοπό τη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας. Οι υγειονομικοί έλεγχοι μπορούν να προσφέρονται συστηματικά στον γενικό πληθυσμό ως μέρος ενός εθνικού σχεδίου ή ιδιωτικής ασφάλισης υγείας, ή οι εργοδότες μπορούν να τους προσφέρουν στους υπαλλήλους τους.

Παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής συστήνονται συχνά κατά τη διάρκεια ενός ελέγχου υγείας, για παράδειγμα, συμβουλές σχετικά με τη διατροφή και το κάπνισμα. Αυτό δεν είναι προσυμπτωματικός έλεγχος αλλά παρέμβαση στον τρόπο ζωής και φαίνεται να έχει διαφορετική ιατρική αξία.

Το ετήσιο τσεκ απ που περιλαμβάνει απλές αιματολογικές εξετάσεις είναι δεδομένο για όλους τους ανθρώπους οποιασδήποτε ηλικίας. Οι ασθενείς που γνωρίζουν ότι έχουν κάποια ασθένεια και παρακολουθούνται στενά από τον γιατρό τους γνωρίζουν ήδη τις ετήσιες εξετάσεις που πρέπει να κάνουν. Για παράδειγμα ένας διαβητικός ξέρει ότι αρκετές φορές μέσα στον χρόνο θα κάνει γλυκοζηλιωμένη αιμοσφαιρίνη, κάποιος με πάθηση του θυρεοειδούς θα ελέγξει τα επίπεδα της TSH κ. λπ.

Στον γενικό πληθυσμό οι εξετάσεις που συστήνονται ανάλογα την ηλικιακή ομάδα ή την ρουτίνα είναι:

• Έλεγχος για HIV: Συνιστάται τη εξέταση HIV ως μέρος της περιοδικής ιατρικής φροντίδας ρουτίνας. Όλα τα άτομα που είναι ή που ήταν σεξουαλικά ενεργά και που δεν έχουν ποτέ ελεγχθεί για HIV θα πρέπει να υποβληθούν σε τεστ HIV.
• Συμβουλευτική γονιμότητας για γυναίκες από 18 ετών. Η Εταιρεία Μαιευτήρων και Γυναικολόγων του Καναδά συνιστά στους γιατρούς να συμβουλεύουν γυναίκες ηλικίας 18 και 30 ετών σχετικά με την υπογονιμότητα.
• Προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (Τεστ Παπανικολάου): από την ολοκλήρωση του 1^ου χρόνου όπου μια γυναίκα είναι σεξουαλικά ενεργή και για κάθε χρόνο θα πρέπει να γίνεται το τεστ Παπανικολάου.
• Οστεοπόρωση: από τα 65 και για κάθε 2-5 χρόνια γίνεται μέτρηση οστικής πυκνότητας.
• Έλεγχος για διαβήτη τύπου 2: Οι ενήλικες υψηλού κινδύνου θα πρέπει να ελέγχονται μετρώντας τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης A1c κάθε 3 έως 5 χρόνια και οι ενήλικες με πολύ υψηλό κίνδυνο θα πρέπει να ελέγχονται ετησίως. Επίσης με τον ετήσιο έλεγχο από την ηλικία των 18 γίνεται μέτρηση γλυκόζης αίματος. Αν ανιχνευθεί γλυκόζη μεγαλύτερη των φυσιολογικών επιπέδων, πρέπει να γίνει εξέταση καμπύλης σακχάρου.
• Προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο του μαστού: Γυναίκες ηλικίας 40 ετών χωρίς προηγούμενο κληρονομικό ιστορικό θα πρέπει να ελέγχονται με μαστογραφία κάθε χρόνο.
• Έλεγχος για δυσλιπιδαιμία: Συνιστάται έλεγχος για δυσλιπιδαιμία με λιπιδικό προφίλ νηστείας σε άνδρες ηλικίας 40 ετών και άνω και γυναίκες ηλικίας 50 ετών και άνω. Προαιρετικός έλεγχος μπορεί να γίνει με μέτρηση των επιπέδων της απολιποπρωτεΐνης Β ή της αναλογίας λευκωματίνης-κρεατινίνης στα ούρα.
• Έλεγχος για καρκίνο του παχέος εντέρου : Η 1^η προληπτική κολονοσκόπηση γίνεται μεταξύ 45-50 ετών. ανάλογα τα ευρήματα συνεχίζεται ο έλεγχος.
• προληπτικός έλεγχος για καρκίνο του προστάτη: Για άντρες με κληρονομικό ιστορικό η εξέταση του προστάτη γίνεται ετησίως από τα 40-45 έτη, ενώ σε άντρες χωρίς κληρονομικό ιστορικό γίνεται ετησίως από τα 50 έτη.
• Ακτινολογικός έλεγχος πνευμόνων: Ακτινογραφία και σπειρομέτρηση ετησίως για ανθρώπους που καπνίζουν και μόνο ακτινογραφία κάθε 3 χρόνια για ανθρώπους που δεν καπνίζουν.

ΠΗΓΕΣ

Dubey V, Glazier R. Preventive care checklist form. Evidence-based tool to improve preventive health care during complete health assessment of adults. Can Fam Physician. 2006

Public Health Agency of Canada [website] What makes Canadians healthy or unhealthy? Underlying premises and evidence table. Ottawa, ON: Public Health Agency of Canada; 2003.